6 Ιουνίου 2006

Εκχυλίσματα και βάμματα


Για να εκχυλίσουμε τις θεραπευτικές ουσίες των βοτάνων χρησιμοποιούμε διαλύτες όπως το νερό, το αλκοόλ και τα φυτικά έλαια. Τα σκευάσματα αυτά χρησιμοποιούνται σαν πρώτες ύλες για την παρασκευή φυτικών καλλυντικών.


Βάμμα (αλκοολικό εκχύλισμα)
Τα βάμματα είναι αλκοολικά εκχυλίσματα βοτάνων. Το οινόπνευμα εκχυλίζει τα δραστικά συστατικά του φυτού και δρα επίσης ως συντηρητικό.
Χρησιμοποιούμε αποξηραμένα ψιλοκομμένα βότανα σε οινόπνευμα 45-50 βαθμών (η βότκα ενδείκνυται) σε αναλογία 1:4 ή 1:5.
Βάζουμε το βότανο σε αποστειρωμένο βάζο με καπάκι και το καλύπτουμε με τη βότκα. Το αποθηκεύουμε σε δροσερό και σκοτεινό μέρος, για τουλάχιστον 3 εβδομάδες, φροντίζοντας να το ανακινούμε τακτικά. Κατόπιν σουρώνουμε το υγρό με λεπτή μουσελίνα και το αποθηκεύουμε σε αποστειρωμένο μπουκάλι από σκούρο γυαλί, πάντα σε μέρος δροσερό και σκοτεινό.


Έγχυμα (εξωτερική χρήση)
Στο έγχυμα ο διαλύτης είναι το νερό. Σε μια κούπα 250 ml βάζουμε μια κουταλιά της σούπας αποξηραμένο ψιλοκομμένο βότανο. Γεμίζουμε την κούπα με βραστό αποστειρωμένο νερό, τη σκεπάζουμε για να μην εξατμίζονται τα έλαια των βοτάνων και αφήνουμε το έγχυμα για 6-8 ώρες. Στραγγίζουμε σχολαστικά και είναι έτοιμο για χρήση.



Εκχύλισμα σε φυτικό έλαιο
Άλλος ένας τρόπος εκχύλισης των δραστικών συστατικών των βοτάνων είναι η εκχύλισή τους σε φυτικό έλαιο. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται φυτικά έλαια που δεν οξειδώνονται εύκολα, όπως το ελαιόλαδο, το ηλιέλαιο και το αμυγδαλέλαιο, κατά προτίμηση βιολογικά.
Η διαδικασία είναι απλή: Χρησιμοποιούμε αποξηραμένα ψιλοκομμένα βότανα σε φυτικό λάδι σε αναλογία 1:4.
Βάζουμε το βότανο σε αποστειρωμένο βάζο με καπάκι και το καλύπτουμε με το φυτικό λάδι. Το αφήνουμε σε φωτεινό και ζεστό μέρος, για τουλάχιστον 3 εβδομάδες φροντίζοντας να το ανακινούμε τακτικά. Κατόπιν σουρώνουμε το λάδι με λεπτή μουσελίνα και το αποθηκεύουμε σε αποστειρωμένο μπουκάλι από σκούρο γυαλί, σε μέρος δροσερό και σκοτεινό. Η προσθήκη βιταμίνης Ε συμβάλλει στη συντήρηση του λαδιού.
Τα εκχυλίσματα αυτού του είδους χρησιμοποιούνται για την κατασκευή θεραπευτικών και καλλυντικών κρεμών και αλοιφών.


Εκχύλισμα σε γλυκερίνη
Η γλυκερίνη ανήκει στην οικογένεια των αλκοολών και είναι προϊόν της υδρόλυσης φυτικών ελαίων, ζωικών λιπών ή παράγεται συνθετικά από παράγωγα του πετρελαίου. Είναι ελαφρώς αντισηπτική, υγροσκοπική (απορροφά την υγρασία) και όταν χρησιμοποιείται διαλυμένη σε νερό έχει μαλακτικές ιδιότητες. Αντίθετα, όταν χρησιμοποιείται αδιάλυτη προκαλεί ερεθισμούς.
Είναι ένα ισχυρό μέσο εκχύλισης των συστατικών των βοτάνων, ηπιότερο όμως από το αλκοόλ και δεν διαλύει τις ρητίνες και τα ελαιώδη συστατικά.
Στην παρασκευή φυσικών καλλυντικών, τα βοτανικά εκχυλίσματα με βάση τη γλυκερίνη μπορούν να φανούν πολύτιμα εφόσον ενοποιούνται άριστα με την υδατική φάση και συνδυάζουν τα δραστικά συστατικά των βοτάνων με τις μαλακτικές ιδιότητες της γλυκερίνης.

Για να φτιάξουμε ένα τέτοιο εκχύλισμα θα χρειαστούμε:
~ 2 μέρη λεπτοκομμένο ξηρό βότανο
~ 4 μέρη γλυκερίνη
~ 4 μέρη αποσταγμένο νερό

και για ένα πιο ισχυρό εκχύλισμα:

~ 2 μέρη λεπτοκομμένο ξηρό βότανο
~ 5 μέρη γλυκερίνη
~ 3 μέρη αποσταγμένο νερό

Τα σκεύη που χρησιμοποιούμε πρέπει να είναι αποστειρωμένα. Σε ξεχωριστό σκεύος αναμιγνύουμε καλά τη γλυκερίνη με το νερό. Σε ένα σκούρο γυάλινο βάζο βάζουμε το βότανο, προσθέτουμε το μίγμα της γλυκερίνης, κλείνουμε το καπάκι και το ανακινούμε καλά. Το αφήνουμε για τουλάχιστον 3 εβδομάδες σε σκοτεινό και δροσερό μέρος ανακινώντας το τακτικά. Κατόπιν σουρώνουμε το υγρό με λεπτή μουσελίνα και το αποθηκεύουμε σε αποστειρωμένο μπουκάλι από σκούρο γυαλί, πάντα σε μέρος δροσερό και σκοτεινό.

Αν θέλουμε να φτιάξουμε εκχύλισμα με φρέσκο βότανο οι αναλογίες είναι οι εξής:
~ 4 μέρη λεπτοκομμένο φρέσκο βότανο
~ 6 μέρη γλυκερίνη
~ 2 μέρη αποσταγμένο νερό.

Πληροφορίες από:
- Κ. Μπαζαίος, 100 βότανα - 2000 θεραπείες
- Dina Falconi, "Earthly bodies & heavenly hair", Ceres Press

- James Green, "The Herbal Medicine-Makers Handbook", The Crossing Press

click! here to read this article in English

17 σχόλια:

  1. Kαλησπέρα και συγχαρητήρια για το υπέροχο αυτό site! Περιπλανώμενη εδώ, αποφάσισα να φτιάξω χαμομηλόλαδο, για να το χρησιμοποιώ στις μάσκες προσώπου. Όμως δεν κατάλαβα, όταν λέτε οτι η αναλογία βότανου-λαδιού πρέπει να είναι 1:4, αφέρεστε στο βάρος ή στον όγκο;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. καλησπέρα :)
    αναφέρομαι στον όγκο, σας απάντησα ήδη σε πρόσφατο ποστ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Μάγισσα,
    ετοιμάζω κι εγώ άπειρα βάμματα για να έχω αλλά μπερδεύτικα. Ενώ εσύ γράφεις ότι τα αφήνουμε σε σκοτεινό και δροσερό μέρος, αλλού διαβάζω ότι τα αφήνουμε σε ζεστό.
    Τι να κάνω?
    Το παραθυράκι της κουζίνας (ανατολικό, με τέντα από πάνω) είναι καλά?
    Thanks Φωτεινή

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. φωτεινή,
    που να δω το σχόλιο καλή μου σε περσινό ποστ?? πρόκειται να το ανανεώσω και έτσι το είδα!

    βάμματα με αλκοολ? γιατι σε ζεστό μέρος? εδω η θερμοκρασία δεν είναι απαραίτητη..
    για τα εκχυλίσματα σε λάδι και με ξηρό βότανο η θερμοκρασία θεωρείται ότι επιταχύνει (κι έτσι είναι) την εκχύλιση. Προτείνονται και άλλοι τρόποι όπως εκχύλιση σε bain marie για κάποιες ώρες ή σε φούρνο μικροκυμάτων για κάποια λεπτά..
    πες μου ακριβώς τι φτιάχνεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Μάγισσα,
    από τον ενθουσιασμο μου που επιτέλους θα είχα "δικά μου " βάμματα δεν πρόσεξα ότι είναι παλιό ποστ. Αλλά πάλι καλά που το είδες. Λοιπόν με έχει πιάσει για τα καλά και ανακατεύω διάφορα και χρειάζομαι λαδάκια και βάμματα. Είπα να κάνω την αρχή με βάμμα χαμομιλιού, καλέντουλας και λεβάντας. Έχουν περάσει 15 μέρες και σκέπτομαι να τα ανοίξω ή όχι ακόμα? Εσύ τι λές ? Να περιμένω ή όχι?
    Και κάτι ακόμα , η κρέμα βανίλια είναι όνειρο. Είμαι πολύ χαρούμενη καθημερινά που την φορώ. Την έχω και στο ψυγείο μαζί με κρέμα σώματος και κρέμα αχίλλεας που έφτιαξα, και δροσίζομαι μετά το πέρας της ημέρας
    Thanks Φωτεινή

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Φωτεινή ντιαρ,
    αν εννοείς τα αλκοολικά βάμματα, μπορείς να τα χρησιμοποιήσεις από τώρα. Εγώ συνήθως τα αφήνω πολύ περισσότερο και παίρνω λίγη από την ποσότητα που χρειάζομαι κάθε φορά.
    Μορείς να φτιαξεις και βάμμα σύμφυτου, βαλσαμόχορτου που είναι πολύ χρησιμα.
    Καμμια φορά φτιαχνω και το "βάμμα της τεμπέλας" με διάφορα βότανα ανάλογα με τη χρήση.

    Για τα λάδια, προσωπικά η έκθεση στον ήλιο δε με πολυτρελαίνει, 15-20 μέρες θα έλεγα ότι είναι αρκετες για να μην οξειδωθεί το λάδι.
    Με το λάδι βανιλιας π.χ. που κάνουμε την εκχύλιση περισσότερο για το άρωμα, εγώ το έχω σε δροσερό μέρος για 2 μήνες..
    Να ελέγχεις τα λάδια τακτικά και να βάζεις βιτ. Ε. Η μύτη σου θα σε καθοδηγήσει :)
    Είδες τι καλή που βγήκε η βανίλια? σκέφτομαι τώτα να αναβαθμίσω την κρέμα καλέντουλας..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Γεια σας! Πρώτη φορά γράφω σε κάποιο blog! Και η αλήθεια είναι πως βρίσκω το συγκεκριμένο πάρα πολύ ενδιαφέρον, το παρακολουθώ εδώ και μήνες.. Θα ήθελα να παρασκευάσω ένα "έγχυμα" βοτάνου και έχω κάποιες απορίες. Πόσο καιρό περίπου διατηρείται και αν μπορώ να παρατείνω τη συντήρησή του αν το φυλάξω στο ψυγείο. Επίσης αν το ανακατεψω με μία ουδέτερη κρέμα και το φυλάξω έτσι θα αλλοιωθούν οι ιδιότητες του; Ή είναι καλύτερα να προσθέτω μερικές σταγόνες στην κρέμα κάθε φορά που θα πρέπει να το χρησιμοποιήσω; Ελπίζω κάποιος να μπορεί να μου απάντησει. Ευχαριστώ εκ των προτέρων...!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. contessa, καλώς την :)
    Το έγχυμα δεν διατηρείται εκτός ψυγείου. Και πάλι μεσα στο ψυγείο χωρίς κάποιο συντηρητικό έχει περιορισμένη διάρκεια ζωής.
    Καλύτερα να ανακατεψεις λίγο έγχυμα με μια μικρη ποσότητα κρέμας και να τα βάλεις αμέσως στο ψυγείο. Δεν ξέρω τι κρεμα εννοείς ή αν το αποτέλεμα θα είναι επιτυχημένο..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Σ' ευχαριστώ πολύ witch of daffodils για τη βοήθεια. Θέλω να χρησιμοποιήσω τις ιδιότητες ενός συγκεκριμένου βοτάνου εξωτερικά και σκέφτηκα να προσθέτω σε μία κρέμα σώματος λίγη ποσότητα από το έγχυμά του κάθε φορά και να κάνς μασάζ στην συγκεκριμένη περιοχή. Μπορεί το έγχυμα να αντέξει 1-2 εβδομάδες στο ψυγείο πιστεύεις?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. μπορεί να γίνει αυτό που λες contessa, αλλά φτιάξε πολύ μικρή ποσότητα για 1 εβδομάδα το πολύ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Σ'ευχαριστώ πάρα πολύ witch of daffodils για τη βοήθεια..! Μου ήταν πολύ πολύτιμη :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. καλημερα μαγισσουλα!
    καθησα να φτιαξω δαφνελαιο αλλα εκανα ενα λαθος..τα φυλλα δεν ηταν αποξηραμμενα..θα εχω προβλημα?τι να κανω? τα εκοψα σε λεπτες λωριδες και τα εβαλα σε ελαιολαδο 1/4.

    α!περιμενω με αγωνια τα υγρα σαπουνακια! Δημητρα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. καλησπέρα Δήμητρα :)

    όχι τίποτα δεν έκανες λάθος, στο τέλος μπορείς να το βάλεις λιγο σε μπαιν μαρι για να εξατμισθει το περίσσιο νερό και το πολύ πολύ να το φυλάξεις στο ψυγείο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Καλησπέρα σας.
    Προσπαθώ να φτιάξω μία λοσιόν για λιπαρή επιδερμίδα. Τη λοσιόν με βότανα είναι η πιο κατάλληλη!
    Όσον αφοτα όμως το βάμμα, προσπάθησα να το βρω στην αγορά αλλά δυστηχώς δεν μπόρεσα. Οπότε σκέφτομαι να το φτιάξω και αυτό.
    Όταν λέτε όμως αποξηραμένα άνθη σε οινόπνευμα 1:5 εννοείτε ένα μέρος άνθη σε 5 μέρη οινόπνευμα? Ποια είναι η δοσολογία?

    Ευχαριστώ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Καλησπέρα σας.. ειμαι καινουργια σε όλα αυτα... μαθαίνω κανοντας λάθη...και νομιζω πως σήμερα έκανα ένα μικρό... Εφερα βάλσαμο φρέσκο και εκτός απο το λάδι εχω βάλει σε αλκοολ (μέχρι εδώ όλα καλά) και σε γλυκερίνη... δεν την έχω αραιώσει όμως με νερό οπως διάβασα παραπάνω... θα έχω πρόβλημα δτο τελικό αποτέλεσμα?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Καλησπερα,εχω αλοη βερα και θελω να τη χρησιμοποιησω σε κεραλοιφη.μπορω;και αν ναι με ποιον τροπο;επισης μηπως γνωριζετε καποια αλοιφη για ξηρο εκζεμα;ο αντρας μου ταλαιπωρειται εδω και 2 μηνες και παρ ολο που βαλαμε κορτιζονουχες αλοιφες αυτο δεν θεραπευεται.....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μπορείς να χρησιμοποιησεις το τζελ αλόης σε κεραλοιφη. Θα την διατηρείς στο ψυγείο. Για το έκζεμα να πας σε ομοιοπαθητικό. Υπάρχουν χάπια γι αυτό. Θα περάσει. Εγώ πάω την κόρη μου. στη συμβατικη ιατρικη ,δεν υπάρχει κάποιο φάρμακο. Μόνο κορτιζόνη που δεν γιατρεύει. Απλά καλύπτει τα συμπτώματα. Εγώ φτιάχνω και μία αλοιφή για την μικρή μου, με λάδι καρύδας,βαλσαμολαδο,τζελ αλόης,αιθεριο έλαιο λεβάντας,tea tree και χαμομηλιου,λαδι καλέντουλας και κερί μέλισσας. Το βάλσαμολάδο και το λάδι καλέντουλας,μπορεις να τα φτιάξεις στο σπίτι. Μπορείς να βάλεις και χαμομηλολαδο αν θες,στην κεραλοιφη .

      Διαγραφή

την αρωματοάπόψή σας πλιζ :)