Εκχυλίσματα και βάμματα

Για να εκχυλίσουμε τις θεραπευτικές ουσίες των βοτάνων χρησιμοποιούμε διαλύτες όπως το νερό, το αλκοόλ και τα φυτικά έλαια. Τα σκευάσματα αυτά χρησιμοποιούνται σαν πρώτες ύλες για την παρασκευή φυτικών καλλυντικών.

Βάμμα (αλκοολικό εκχύλισμα)

Τα βάμματα είναι αλκοολικά εκχυλίσματα βοτάνων. Το οινόπνευμα εκχυλίζει τα δραστικά συστατικά του φυτού και δρα επίσης ως συντηρητικό.

Χρησιμοποιούμε αποξηραμένα ψιλοκομμένα βότανα σε οινόπνευμα 45-50 βαθμών (η βότκα ενδείκνυται) σε αναλογία 1:4 ή 1:5.

Βάζουμε το βότανο σε αποστειρωμένο βάζο με καπάκι και το καλύπτουμε με τη βότκα. Το αποθηκεύουμε σε δροσερό και σκοτεινό μέρος, για τουλάχιστον 3 εβδομάδες, φροντίζοντας να το ανακινούμε τακτικά. Κατόπιν σουρώνουμε το υγρό με λεπτή μουσελίνα και το αποθηκεύουμε σε αποστειρωμένο μπουκάλι από σκούρο γυαλί, πάντα σε μέρος δροσερό και σκοτεινό.

Έγχυμα (εξωτερική χρήση)
Στο έγχυμα ο διαλύτης είναι το νερό. Σε μια κούπα 250 ml βάζουμε μια κουταλιά της σούπας αποξηραμένο ψιλοκομμένο βότανο. Γεμίζουμε την κούπα με βραστό αποστειρωμένο νερό, τη σκεπάζουμε για να μην εξατμίζονται τα έλαια των βοτάνων και αφήνουμε το έγχυμα για 6-8 ώρες. Στραγγίζουμε σχολαστικά και είναι έτοιμο για χρήση.

Εκχύλισμα σε φυτικό έλαιο
Άλλος ένας τρόπος εκχύλισης των δραστικών συστατικών των βοτάνων είναι η εκχύλισή τους σε φυτικό έλαιο. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται φυτικά έλαια που δεν οξειδώνονται εύκολα, όπως το ελαιόλαδο, το ηλιέλαιο και το αμυγδαλέλαιο, κατά προτίμηση βιολογικά.

Η διαδικασία είναι απλή: Χρησιμοποιούμε αποξηραμένα ψιλοκομμένα βότανα σε φυτικό λάδι σε αναλογία 1:4.
Βάζουμε το βότανο σε αποστειρωμένο βάζο με καπάκι και το καλύπτουμε με το φυτικό λάδι. Το αφήνουμε σε φωτεινό και ζεστό μέρος, για τουλάχιστον 3 εβδομάδες φροντίζοντας να το ανακινούμε τακτικά. Κατόπιν σουρώνουμε το λάδι με λεπτή μουσελίνα και το αποθηκεύουμε σε αποστειρωμένο μπουκάλι από σκούρο γυαλί, σε μέρος δροσερό και σκοτεινό. Η προσθήκη βιταμίνης Ε συμβάλλει στη συντήρηση του λαδιού.
Τα εκχυλίσματα αυτού του είδους χρησιμοποιούνται για την κατασκευή θεραπευτικών και καλλυντικών κρεμών και αλοιφών.

Εκχύλισμα σε γλυκερίνη

Η γλυκερίνη ανήκει στην οικογένεια των αλκοολών και είναι προϊόν της υδρόλυσης φυτικών ελαίων, ζωικών λιπών ή παράγεται συνθετικά από παράγωγα του πετρελαίου. Είναι ελαφρώς αντισηπτική, υγροσκοπική (απορροφά την υγρασία) και όταν χρησιμοποιείται διαλυμένη σε νερό έχει μαλακτικές ιδιότητες. Αντίθετα, όταν χρησιμοποιείται αδιάλυτη προκαλεί ερεθισμούς.

Είναι ένα ισχυρό μέσο εκχύλισης των συστατικών των βοτάνων, ηπιότερο όμως από το αλκοόλ και δεν διαλύει τις ρητίνες και τα ελαιώδη συστατικά.

Στην παρασκευή φυσικών καλλυντικών, τα βοτανικά εκχυλίσματα με βάση τη γλυκερίνη μπορούν να φανούν πολύτιμα εφόσον ενοποιούνται άριστα με την υδατική φάση και συνδυάζουν τα δραστικά συστατικά των βοτάνων με τις μαλακτικές ιδιότητες της γλυκερίνης.

Για να φτιάξουμε ένα τέτοιο εκχύλισμα θα χρειαστούμε:
~ 2 μέρη λεπτοκομμένο ξηρό βότανο
~ 4 μέρη γλυκερίνη
~ 4 μέρη αποσταγμένο νερό

και για ένα πιο ισχυρό εκχύλισμα:

~ 2 μέρη λεπτοκομμένο ξηρό βότανο
~ 5 μέρη γλυκερίνη
~ 3 μέρη αποσταγμένο νερό

Τα σκεύη που χρησιμοποιούμε πρέπει να είναι αποστειρωμένα. Σε ξεχωριστό σκεύος αναμιγνύουμε καλά τη γλυκερίνη με το νερό. Σε ένα σκούρο γυάλινο βάζο βάζουμε το βότανο, προσθέτουμε το μίγμα της γλυκερίνης, κλείνουμε το καπάκι και το ανακινούμε καλά. Το αφήνουμε για τουλάχιστον 3 εβδομάδες σε σκοτεινό και δροσερό μέρος ανακινώντας το τακτικά. Κατόπιν σουρώνουμε το υγρό με λεπτή μουσελίνα και το αποθηκεύουμε σε αποστειρωμένο μπουκάλι από σκούρο γυαλί, πάντα σε μέρος δροσερό και σκοτεινό.

Αν θέλουμε να φτιάξουμε εκχύλισμα με φρέσκο βότανο οι αναλογίες είναι οι εξής:
~ 4 μέρη λεπτοκομμένο φρέσκο βότανο
~ 6 μέρη γλυκερίνη
~ 2 μέρη αποσταγμένο νερό.

Πληροφορίες από:
- Κ. Μπαζαίος, 100 βότανα - 2000 θεραπείες
- Dina Falconi, "Earthly bodies & heavenly hair", Ceres Press
- James Green, "The Herbal Medicine-Makers Handbook", The Crossing Press

click! here to read this article in English