κρέμα προσώπου με ελαιόλαδο, το δικό μας ελιξίριο

Κάνοντας μια μικρή βόλτα στις συνταγές που έχω δώσει μέχρι τώρα διαπίστωσα πως έχουν παρελάσει ένα σωρό εξωτικοί καρποί, μπανάνες, καρύδες, χουρμάδες..Λείπει όμως ο σημαντικότερος καρπός που σ’ αυτόν στηρίχτηκε ο πολιτισμός μας, η βάση της διατροφής μας μέχρι σήμερα, η δική μας ελιά!

Olea europea sativa

Απεικόνιση ελαιώνα,
 Λεπτομέρεια από τοιχογραφία
στο Ανάκτορο της Κνωσσού

H ελιά, εγγενής της Μεσογειακής λεκάνης και από τα παλαιότερα οπωροφόρα δένδρα, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία και τον πολιτισμό της Μεσογείου. Άγρια και αυτοφυής στην αρχή, εξημερώθηκε και διαδόθηκε στη νότια Ευρώπη από τους Φοίνικες. Τη συστηματική καλλιέργειά της την πιστώνεται η Κρήτη γύρω στο 3.500 π.Χ., όπου έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του Μινωικού πολιτισμού και συντέλεσε στην οικονομική κυριαρχία της Κρήτης στον αιγαιοπελαγίτικο κόσμο. 

Οι αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν αποκαλύψει σωρεία γραπτών μαρτυριών και αρχαιολογικών ευρημάτων σχετικά με τον εξοπλισμό, τη διαδικασία παραγωγής και αποθήκευσης του ελαιολάδου, των σκευών όπου φυλάσσονταν οι καρποί και των εικαστικών απεικονίσεων των ελαιόδενδρων. Οι Κρήτες θεωρούνται ως οι πρώτοι εξαγωγείς ελαιόλαδου όχι μόνο στην ηπειρωτική Ελλάδα αλλά και στη βόρεια Αφρική και τη Μικρά Ασία. 

Οι ίδιοι, διέδοσαν την καλλιέργεια της ελιάς στην ηπειρωτική χώρα. Το ελαιόλαδο είναι συνυφασμένο με την κοινωνία και την οικονομία και του Μυκηναϊκού πολιτισμού. Η αποκρυπτογράφηση των πινακίδων της Γραμμικής Β που ανακαλύφθηκαν στην Πύλο και τις Μυκήνες φέρνουν στο φως πληροφορίες για τη τη χρήση του ελαιόλαδου στην καθημερινή ζωή, τις θρησκευτικές τελετές, τις εμπορικές συναλλαγές και τις βιοτεχνικές ασχολίες.

Αντιμένης-Συλλογή ελαιοκάρπων,
Αττικός μελανόμορφος αμφορέας,
520 π.Χ., Βρεττανικό Μουσείο.

Κατά τους κλασσικούς χρόνους η Αθηναϊκή Δημοκρατία, η μητρόπολη του κόσμου, είχε ήδη απο καιρό αποκτήσει τη θεά προστάτιδά της που της χάρισε τό όνομά της αλλά και το ιερό της δένδρο. 

Τον 6ο π.Χ. αιώνα ο Σόλων θέσπισε αυστηρούς νόμους για την προστασία της ελιάς με τους οποίους καθόριζε την απόσταση φύτευσης των ελαιόνδενρων μεταξύ τους, όριζε ως υποχρεωτική την περίφραξη των ελαιώνων με ένα ξύλινο φράχτη (σηκός) και όριζε υπεύθυνους τους καλλεργητές τους για τη φροντίδα και την καλή τους κατάσταση απαγορεύοντας την καλλιέργεια οποιουδήποτε άλλου φυτού σε ορισμένη απόσταση. Ο Άρειος Πάγος έστελνε επόπτες σε τακτά χρονικά διαστήματα για να ελέγχουν την κατάσταση των ελαιόδενδρων. Η Αθηναϊκή πολιτεία στηρίζονταν οικονομικά στην καλλιέργεια της ελιάς και εξήγαγε ελαιόλαδο κυρίως στις περιοχές του Εύξεινου Πόντου.

Η ελιά, σύμβολο του μέτρου και της γονιμότητας, εκτός από βασικό στοιχείο της διατροφής ήταν συνυφασμένη με όλες τις εκφάνσεις της ζωής: τη θρησκεία, την τέχνη, τις κοινωνικές εκδηλώσεις, τον αθλητισμό.
Οι αθλητές άλειφαν το σώμα τους με λάδι, στη γιορτή των Παναθηναίων οι νικητές λάμβαναν ως έπαθλο αμφορείς με ελαιόλαδο και είναι πασίγνωστο πως στους Ολυμπιακούς Αγώνες ο κότινος, το στεφάνι της νίκης αποτελούσε τη μέγιστη διάκριση που μπορούσε να λάβει ένας θνητός. Κρατώντας κλαδί ελιάς προσέφευγαν οι ικέτες στους ναούς, το ίδιο και οι αγγελιαφόροι που μετέφεραν μήνυμα ειρήνης ή ζητούσαν ανακωχή. Το ελαιόλαδο ήταν μέσο εξαγνισμού και αποτελούσε την πολυτιμότερη προσφορά, σε μορφή σπονδής, στους θεούς. H αρχαία παράδοση της χρήσης του λαδιού και του κρασιού στις θρησκευτικές και ταφικές τελετές έχει διατηρηθεί μέχρι σήμερα έχοντας ενσωματωθεί στη χριστιανική τελετουργία. Κι αν στη χριστιανική θρησκεία το ελαιόλαδο, το κρασί και το σιτάρι έχουν εξέχουσα τελετουργική θέση και θεωρούνται τα βασικά προϊόντα διατροφής, ήδη από την αρχαιότητα υπήρχαν οι πρoστάτιδές τους: η Ελαϊς, η Σπερμώ και η Οινώ, κόρες του Άνιου, γιού του Διονύσου, ο οποίος τους έδωσε το χάρισμα του ποιείν εκ γης έλαιον, σίτον και οίνον.

Vincent van Gogh, Olive Trees, 1889, 

λάδι σε καμβά, Minneapolis Institute of Arts.

Η χρήση του ελαιόλαδου ήταν διαδεδομένη και στην ιατρική. Ο Ιπποκράτης αναφέρει περισσότερες από 60 φαρμακευτικές χρήσεις του, κυρίως για δερματικές παθήσεις. Η χρήση του αρωματικού ελαιόλαδου μαρτυρείται ήδη από τις πινακίδες Γραμμικής Β΄ της Πύλου κατά τη μυκηναϊκή εποχή. Ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης δίνουν συνταγές παρασκευής αρωματικού λαδιού. Η πλέον γνωστή θεραπευτική ιδιότητα του ελαιολάδου είναι η επουλωτική δράση του στις πληγές και τα εγκαύματα. Μεγάλος αριθμός συνταγών και πρακτικών σκευασμάτων, όπου το λάδι της ελιάς μόνο του ή σε συνδυασμό με θεραπευτικά βότανα, σώζεται σε ιατρικά κείμενα της αρχαιότητας, βυζαντινά γιατροσόφια, σε λαογραφικές καταγραφές ακόμα και σε σημειωματάρια μοναχών του Αγίου Όρους.

Φυσικά, το ελαιόλαδο υπήρξε το αρχαιότερο καλλυντικό για τους λαούς της Μεσογείου, απαραίτητο για τη φροντίδα της επιδερμίδας και των μαλλιών και μη ξεχνάμε, η πρώτη κρέμα που φτιάχτηκε, αυτή του Γαληνού, φτιάχτηκε με ελαιόλαδο!

Το ελαιόλαδο

Το ελαιόλαδο αποτελείται σε μεγαλύτερο ποσοστό από το μονοακόρεστο ελαϊκό οξύ (55-80%) και ένα μικρό ποσοστό κορεσμένων λιπαρών οξέων (παλμιτικό και στεατικό). Παράλληλα περιέχει αντιοξειδωτικές ουσίες που το καθιστούν ιδιαίτερα σταθερό. Μια κατηγορία αντιοξειδωτικών ουσιών είναι οι α τοκοφερόλες (Βιταμίνη Ε). Ακόμα περιέχει περισσότερες από 30 φαινολικές ενώσεις, κυρίως ολευρωπαΐνη, υδροξυτυρουσόλη και τυρουσόλη. Οι ενώσεις αυτές παρουσιάζουν ισχυρή αντιοξειδωτική, αντιθρομβωτική και αντιβακτηριδιακή δράση.

Το ελαιόλαδο είναι το μοναδικό από τα βρώσιμα έλαια που δεν οξειδώνεται εύκολα σε υψηλές θερμοκρασίες ή σε θερμοκρασία περιβάλλοντος από τα υπεροξείδια (ελεύθερες ρίζες). Αυτό οφείλεται στη χημική του σύσταση, στο ελαϊκό οξύ και στους ισχυρούς αντιοξειδωτικούς παράγοντες που περιέχει. Ακόμη, οι χρωστικές (χλωροφύλλη - καροτενοϊδή) και αρωματικές ουσίες του ελαιόλαδου διεγείρουν το μεταβολισμό, βοηθούν στην ανάπτυξη των κυττάρων, επιταχύνουν την επούλωση και διευκολύνουν την πέψη. Μια άριστη τροφή λοιπόν κι ένα πραγματικό ελιξίριο ομορφιάς!

Πληροφορίες από:

~M. & Ν. Ψυλλάκης, Το Ελαιόλαδο, Καρμάνωρ
~Μ.Β. Σακελλάριου, Η Αθηναϊκή Δημοκρατία, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
~Richard Mabey, The New Age Herbalist, Simon& Schuster

Κι ενώ το αφιέρωμα σ’αυτό τον καρπό μου φαίνονταν συναρπαστικό, αναρωτιόμουν τι συνταγή να δώσω. Απόφάσισα λοιπόν να φτιάξω μια κρέμα με βάση το ελαιόλαδο για να πάρουμε τις εκπληκτικές του ιδιότητες, και με προϊόντα κυρίως παραδοσιακά ελληνικά. Λίγες μόνο απιστίες έκανα...Τελικά προέκυψε μια θρεπτική κρέμα, πολυχρηστική, κατάλληλη:
~για το πρόσωπο σαν κρέμα ημέρας, ιδίως για τις ξηρές επιδερμίδες,
~για το πρόσωπο σαν κρέμα νυκτός, για όλους τους τύπους δέρματος. Μπορούμε να την εμπλουτίσουμε και με βασιλικό πολτό για optimum αποτέλεσμα,
~για το πρόσωπο σαν μάσκα εντατικής ενυδάτωσης για όλους τους τύπους δέρματος αφού προσθέσουμε επιπλέον μέλι και αλόη,
~για το σώμα, για αρχαοελληνική ενυδάτωση, με κάποια διαφοροποίηση στα αιθέρια έλαια. Pas mal du tout!

Οι αναλογίες δίνονται σε ογκομετρικά κουτάλια: 1 κ.σ.=15ml, 1 κ.γ.=5ml και θα μας δώσουν 100ml κρέμας. Εσείς τις προσαρμόζετε ανάλογα με το σκεύασμα και κατά το δοκούν.

Eλιά & μέλι, ενυδατική και θρεπτική κρέμα

για τη βάση των ελαίων
~3 κ.σ. εξτρα παρθένο ελαιόλαδο ΒΙΟ
~1 κ.γ. λάδι νυχτολούλουδο (oinothera biennis)
~1/2 κ.σ. τριμμένο κερί μέλισσας
~1/2 κ.σ. στεατικό οξύ
~2 κάψουλες λεκιθίνη

για την υδατική βάση
~3 1/2 κ.σ. έγχυμα από φύλλα εσπεριδοειδών, θεϊκό άρωμα!
~1/2 κ.σ. τζελ αλόης

αιθέρια έλαια & πρόσθετα για την κρέμα προσώπου
~8 σταγόνες βιταμίνη Ε
~4 σταγόνες βιταμίνη Α
~1/2 κ.γ. μέλι
~10 σταγόνες εκχύλισμα σπόρων γκρέιπφρουτ (συντηρητικό)
~4 σταγόνες αιθέριο έλαιο ή βάμμα βενζόης
~4 σταγόνες αιθέριο έλαιο δενδρολίβανο
~10 σταγόνες αιθέριο έλαιο petit grain (απόσταγμα φύλλων εσπεριδοειδών)
~2 σταγόνες αιθέριο έλαιο νερολί (κρέμα νυκτός)
~1/4 κ.γ. βασιλικό πολτό (κρέμα νυκτός)

αιθέρια έλαια & πρόσθετα για την κρέμα σώματος
~10 σταγόνες βιταμίνη Ε
~1/2 κ.γ. μέλι
~10 σταγόνες εκχύλισμα σπόρων γκρέιπφρουτ (συντηρητικό)
~4 σταγόνες αιθέριο έλαιο ή βάμμα βενζόης
~15 σταγόνες αιθέριο έλαιο πορτοκάλι
~15 σταγόνες αιθέριο έλαιο petit grain

για τη μάσκα
σε 1 κ.γ. από την κρέμα νυκτός θα προσθέσουμε:
~1/2 κ.γ. μέλι
~1/2 κ.γ. αλόη
~1 σταγόνα βιτ.Ε
~1 σταγόνα νερολί

·Για να φτιάξουμε την κρέμα ακολουθούμε τις βασικές οδηγίες.
·Τις βιταμίνες Ε & Α θα τις προσθέσουμε αφού αποσύρουμε το σκεύος με τα έλαια από το υδρόλουτρο. Η θερμοκρασία τους θα πρέπει να είναι κάτω από τους 40 βαθμούς.
·Αν χρησιμoποιήσουμε βασιλικό πολτό, θα τον προσθέσουμε όταν η κρέμα θα έχει κρυώσει τελείως και θα τη συντηρήσουμε οπωσδήποτε στο ψυγείο.

la voila..

Δεν έχω ξηρή επιδερμίδα γι'αυτό σκέφτηκα πως η κρέμα θα μου χρησίμευε μόνο σαν μάσκα. Λάθος έκανα! Έχει λεπτή, βελούδινη υφή και απορροφάται σχετικά γρήγορα χωρίς να αφήνει αίσθηση λιπαρότητας. Έκπληξη! Θα μου χρησιμεύσει διπλά, σαν κρέμα και σαν μάσκα. Αν τη χρησιμοποιήσουμε σαν μάσκα, θα προσθέσουμε μέλι και αλόη ή και επιπλέον βιταμίνες. Θα την απλώσουμε για 30 λεπτά στο πρόσωπο και κατόπιν θα ξεπλύνουμε. Αυτή η κρέμα με έβαλε στο τριπάκι και για άλλα κόλπα με ελαιόλαδο..

To πρασινουλί χρωματάκι δεν οφείλεται στο photoshop, έβαλα μια υποψία χλωροφύλλης έτσι, για τη σκηνική παρουσία ;-)

Άλλα καλλυντικά με βασιλικό πολτό

 serum με ρόδι

 μάσκα με μέλι και βασιλικό πολτό

 αντιγηραντικό serum με centella

κρέμα νυκτός bee honey